Z głębokim żalem informujemy, że 9 czerwca 2021 roku zmarła prof. dr hab. Maria Chrzanowska, wieloletni pracownik Zakładu Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie i członek Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. Pani prof. Maria Chrzanowska ukończyła studia wyższe na Wydziale Biologii Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W roku 1963 uzyskała stopień magistra biologii ze specjalnością w zakresie antropologii. W roku 1966 rozpoczęła pracę w ówczesnej Katedrze Antropologii naszej Uczelni jako asystent, a po uzyskaniu stopnia doktora na stanowisku adiunkta.
Doktorat w zakresie nauk przyrodniczych uzyskała w roku 1975 w Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy pt. „Postawa ciała oraz jej związek z typem budowy ciała i poziomem rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży”.
W latach 1978 - 1984 pełniła funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Nauk Biomedycznych. Kolejny stopień naukowy doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej w zakresie antropologii uzyskała w roku 1992 na podstawie całokształtu dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej
pt. „Biologiczne i społeczno-ekonomiczne determinanty rozwoju podskórnej tkanki tłuszczowej dzieci i młodzieży”. Tytuł profesora w zakresie nauk o kulturze fizycznej uzyskała w 2009 roku.
Od roku 1993 – 2014 była członkiem Senatu Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.
W latach 1999 do 2008 pełniła funkcję kierownika Zakładu Antropologii oraz funkcję kierownika Studiów Doktoranckich Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.
Pracowała także w Instytucie Kultury Fizycznej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu na stanowisku profesora oraz kierownika Zakładu Nauk Biomedycznych.
Była członkiem z wyboru:
- Komitetu Antropologii Polskiej Akademii Nauk KA PAN w okresie 1998-2015
- Rady Naukowej Zakładu Antropologii Polskiej Akademii Nauk w okresie 1996-2018
- Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego w okresie 1999-2011
oraz członkiem:
- Polskiego Towarzystwa Antropologicznego,
- Europejskiego Towarzystwa Antropologicznego (EAA),
- European Association for the Study of Obesity 1999-2005,
- Polskiego Towarzystwa Otyłości i Przemiany Materii od 2005,
- Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej,
W okresie od 2001 do 2003 roku pełniła funkcję recenzenta Sekcji PO4C Biologia - Komitetu Badań Naukowych w konkursach XXII, XXIII, XXIV, XXV.
Opublikowała ponad 150 prac naukowych obejmujących książki, monografie, rozprawy naukowe, artykuły, komunikaty i skrypty. Zainteresowania naukowe Pani Profesor dotyczyły: antropologii ontogenetycznej (auksologii), antropologii społecznej, antropologii sportowej, a prowadzone kierunki badań dotyczyły takich zagadnień jak:
- Normy i standardy rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży,
- Trendy sekularne i akceleracja rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży,
- Rozpowszechnienie nadwagi, otyłości oraz niedoborów masy ciała w populacji dzieci
i młodzieży i osób dorosłych, - Poziom otłuszczenia i dystrybucja tkanki tłuszczowej – zmiany w rozwoju osobniczym i trendy sekularne,
- Czynniki ryzyka otyłości brzusznej u dzieci i osób dorosłych,
- Styl życia (aktywność fizyczna i sposób żywienia) a wybrane wskaźniki masy i otłuszczenia ciała w populacjach dzieci, młodzieży i dorosłych.
Była Autorem lub współautorem takich prac jak:
- Wyniki badań kontrolno-diagnostycznych oraz propozycje modelu rekreacji i rehabilitacji ruchowej pracowników Huty Aluminium w Skawinie
- Dziecko krakowskie: poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa(1988)
- Normy rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży z Nowej Huty
- Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży z wadami postawy ciała
- Niektóre odrębności rozwojowe dzieci otyłych i nadmiernie szczupłych
- Niektóre epidemiologiczne i społeczno-kulturowe aspekty nadwagi i otyłości na przykładzie populacji dorosłych z regionu Polski Południowo-Wschodniej
- Wpływ otłuszczenia ciała w dzieciństwie na występowanie otyłości we wczesnym wieku dorosłym (12-letnie badania longitudinalne)
- Dziecko Krakowskie 2000. Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa
- Sprawność fizyczna i postawa ciała i młodzieży miasta Krakowa
- Cechy somatyczne i sprawność motoryczna mężczyzn z populacji krakowskiej
- Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży Krakowa na tle standardów międzynarodowych
- Przewodnik do ćwiczeń z antropologii
- Changes in BMI and the prevalence of overweight and obesity in children and adolescents
- Ekspansja nadwagi w populacji dzieci i młodzieży Krakowa w okresie 1971 – 2000 w świetle wskaźnika EOW (Extent
- Socioeconomic determinants of menarche in rural Polish girls using the decision trees method
- Overweight and obesity in rural girls from Poland: changes between 1987 and 2001
- Wzrastanie i dojrzewanie dzieci i młodzieży Krakowa na przełomie XX i XXI wieku
Pod Jej kierunkiem stopień doktora uzyskało 9 doktorantów.
Do najważniejszych wyróżnień i odznaczeń jakie otrzymała Pani prof. Maria Chrzanowska należą: Medal Komisji Edukacji Narodowej – 1978; Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2003; Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski 2008.
Pani Prof. Maria Chrzanowska była niezwykle serdeczną osobą. Aktywnie uczestniczyła w życiu Zakładu Antropologii, inspirowała i brała udział w wielu akcjach badawczych organizowanych przez Zakład, dała się poznać jako sumienny, uczynny i pogodny pracownik oraz serdeczna Koleżanka i Przyjaciółka. Pozostawiła córkę Martę z Mężem i dwójkę ukochanych wnuków.
Sit tibi terra levis. Requiescant in pace!
Ryszard Żarów
